Khí CO là một khí rất độc, nó ảnh hưởng đến sức khỏe, nếu nghiêm trọng có thể dẫn đến hôn mê thậm chí tử vong. Gây chết người chỉ trong vòng vài giây. Để tìm hiểu kĩ hơn về loại chất này, hãy tham khảo ngay những thông tin dưới đây nhé!
Tổng quan về khí CO
Khí CO là gì?
Khí CO là công thức hoá học của Carbon Monoxit. Đây là một chất khí không màu, không mùi, chúng mang đọc tính cao và có thể bắt cháy.
Một số ứng dụng của Carbon monoxit
Mặc dù CO là khí độc, nhưng chúng lại có khá nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực từ hóa học công nghiệp, thực phẩm, y học, luyện kim,… Cụ thể:
- Trong công nghiệp, Carbon monoxide được dùng để sản xuất các chất tẩy rửa.
- Trong thực phẩm, chúng được sử dụng trong các hệ thống bao bì không khí.
- Trong y học, Carbon monoxide là một chất dẫn truyền thần kinh là một trong ba loại khí tự nhiên điều chỉnh đáp ứng viêm trong cơ thể (hai là nitơ oxit và hydrogen sulfide).
- Ngoài ra, loại khí này có thể được kết hợp để tạo thành những loại thuốc. Như thuốc chống viêm, thuốc giãn mạch,… và khuyến khích sự phát triển của mạch máu não.
- Trong luyện kim, CO được dùng khử các oxit kim loại. Và còn nhiều ứng dụng khác….
Nguồn phát sinh khí CO
Có rất nhiều nguồn gốc sinh ra khí Carbon monoxit. Nó được sinh ra khi đốt cháy không hoàn toàn các loại nhiên liệu như: gas, than, củi, xăng, dầu… nhất là khi nhiên liệu được đốt trong điều kiện thiếu không khí, thiếu ôxy.
Carbon monoxit cũng tồn tại với một lượng đáng kể trong khói thuốc lá. Trong gia đình, khí CO có thể được sinh ra từ các nguồn nguyên nhiên liệu như xăng, dầu, hơi đốt hay gỗ không cháy hết,… Trong các thiết bị dùng chúng làm nhiên liệu như xe máy, ô tô, lò sưởi, bếp lò,…
Trên thế giới mỗi năm có hàng ngàn người bị chết ngại do hít phải CO. Trong đó chủ yếu là những công nhân làm việc trong các điều kiện khác nghiệt. Như những môi trường thiếu không khí sạch và những môi trường có nguy cơ cháy nổ cao,… Như công nhân hầm mỏ, nhân viên cứu hoả, thậm chí là các nhà du hàng vũ trụ, thợ lặn,…
Ngộ độc khí CO
Khí CO là một chất khí độc hại
Carbon Monoxot mang độc tính cực kì nguy hiểm. Nếu hít một lượng quá lớn khí CO có thể dẫn tới tổn thương do giảm oxy trong máu. Hay tổn thương hệ thần kinh. Thậm chí có thể gây ra tử vong. Bởi chỉ cần khoảng 0.01% Carbon monoxit trong không khí cũng có thể nguy hiểm tới tính mạng.
Bởi Khi một người hít phải khí CO vào phổi, khí CO sẽ vào máu kết hợp với sắc tố hồng cầu (hemoglobin), tạo ra chất carboxyhemoglobin (HbCO), đẩy dưỡng khí là khí ôxy ra khỏi hồng cầu. Do khí CO có ái lực mạnh gấp 200 lần so với ôxy trong sắc tố hồng cầu, nên khí ôxy bị loại hết ra ngoài, dẫn tới cơ thể bị thiếu ôxy gây chết ngạt rất nhanh.
Mà khí CO là một chất không thể nhìn thấy, không thể ngửi được và không thể nếm được. Cho nên, con người rất khó để có thể cảm nhận được sự hiện diện của nó trong không khí. Chúng ta chỉ có thể cảm nhận khi xuất hiện những triệu chứng ngộ độc.
Triệu chứng khi bị nhiễm độc khí CO
Ngộ độc Carbon monoxit thường bắt đầu bằng cảm giác thất thần, nhức đầu,… Sau đó có thể sẽ cảm thây buồn nôn, khó thở rồi từ từ chìm vào trạng thái hôn mê. Nguy hiểm hơn, nếu bạn bị ngộ độc CO khi đang ngủ say hoặc uống bia rượu say thì sẽ bị hôn mê từ từ mà không thể phát hiện ra. Sau đó có thể ngưng thở và dẫn tới tử vong vì không phát hiện và điều trị kịp thời.
Mức độ nhiễm độc CO nặng hay nhẹ đều phụ thuộc vào nồng độ chất độc trong không khí cũng như thời gian tiếp xúc. Ngoài ra chúng cũng phụ thuộc vào trạng thái cơ thể, hoàn cảnh nơi làm việc,…
Những người như phụ nữ có thai, người nghiện rượu, người mắc các bệnh tim mạch, viêm phế quản mạn tính, hen suyễn, thiếu máu, suy dinh dưỡng, sức đề kháng kém,… là những đối tượng có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Cần đề phòng khi đến những nơi có thể xuất hiện loại khí độc này.
Các giai đoạn khi bị ngộ độc khí CO
Giai đoạn nhẹ
Theo các chuyên gia sức khỏe, ngộ độc khí CO có dấu hiệu ban đầu tương tự tình trạng bị cảm cúm nhưng không bao gồm hiện tượng sốt. Một số triệu chứng cụ thể gồm nhức đầu, chóng mặt, cử động chậm chạp, suy nhược và buồn nôn.
Nhiễm độc mức trung bình
Nhiễm độc khí CO mức độ trung bình, nạn nhân thấy: đau đầu dữ dội, chóng mặt, buồn nôn, đau quặn bụng, tiêu chảy, bị tê nhiều nơi trên cơ thể, ngất,… Thậm chí có thể tử vong nếu mức độ ngộ độc này kéo dài.
Trường hợp nạn nhân bị nhiễm độc nồng độ CO tăng dần thì biểu hiện cũng trầm trọng tăng lên:
- Nếu lượng HbCO tăng cao từ 10-20% sẽ gây nhức đầu, ói mửa và khó thở
- Nồng độ HbCO lên cao 30-40% thì nhức đầu dữ dội, nhịp tim nhanh, có thể bất tỉnh. Lúc lượng CO trên 40% thì hơi thở sẽ dồn dập, nghẹt cứng, hoặc ngưng thở, khi đó nạn nhân sẽ co giật, bất tỉnh, tổn thương não vĩnh viễn, tim ngưng đập và tử vong.
- Đặc biệt cần nhớ rằng: dù lượng HbCO thấp khoảng 0,05% trong máu nhưng nếu hít phải khí CO kéo dài trên 30 phút cũng có thể gây tử vong.
Ngộ độc khí CO mức nặng
Tình huống ngộ độc cấp có thể khiến người bệnh ói mửa, thở dốc, thần trí mơ hồ, mắt mờ và mất ý thức. Trường hợp nguy kịch nạn nhân có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Nếu nhận thấy các triệu chứng trên, việc cần làm là lập tức đưa nạn nhân ra ngoài hít thở không khí trong lành, sau đó đưa đến cơ sở y tế chữa trị.
Cụ thể, bảng nhận biết khi bị nhiệm độc khí CO:
| Nồng độ (PPM) | Thời gian tiếp xúc | Triệu chứng và tác hại |
| 200 | 2 – 3 giờ | Đau đầu nhẹ, mỏi mệt, buồn nôn và choáng váng |
| 400 | 1 – 2 giờ
>3 giờ |
Đau nặng đầu
Khó thở |
| 800 | 45 phút
Trong vòng 2-3 giờ |
Choáng váng, buồn nôn hoặc co giật
Tử vong |
| 1600 | Khoảng 20 phút
Trong vòng 1 giờ |
Choáng váng, buồn nôn hoặc co giật
Tử vong |
| 3200 | Từ 5 – 10 phút
Khoảng 1 giờ |
Choáng váng, buồn nôn hoặc co giật
Tử vong |
| 6400 | 1 – 2 phút | Choáng váng, buồn nôn hoặc co giật
Tử vong |
| 12800 | 25 – 30 phút | Tử vong |
Nguy cơ tiềm ẩn khi ngộ độc khí CO từ ô tô
Như chúng ta đã biết, quá trình đốt trong của động cơ ô tô, xe máy là phản ứng hoá học giữa nhiên liệu và không khí. Trong đó, nhiên liệu được sử dụng chính là xăng và diese). Thế nhưng, khi không khí được đưa vào buồng đốt trong mỗi chu kì, nếu không đủ oxy để phản ứng hết với nhiên liệu, nhiên liệu có thể cháy không hết và sinh ra khí CO.
Do đó, những xe đời cũ trước đây sử dụng các công nghê phun xăng, hút giớ còn sơ khai nên lượng xăng dầu thường xuân không được đốt hơn. Từ đó sinh ra khí thải có hàm lượng khí CO cao.
Đặc biệt, nếu ở trong những không gian kín như cabin ô tô, điều hoà sẽ lấy gió mang theo CO vào. Do đó, con người sẽ trực tiếp hít phải CO. Trong trường hợp không phát hiện và điều trị kịp thời, người lái có thể rơi vào trạng thái hôn mê bất tính, thậm chí tử vong.
Phòng tránh và điều trị nhiễm độc khí CO
Những cách ngăn ngừa nhiễm độc khí CO
Cách tốt nhất để kiểm soát ngộ độc khí CO là thực hiện những biện pháp phòng tránh như sau:
- Tránh xa các ga-ra khép kín có máy móc đang vận hành.
- Kiểm tra và bảo trì đúng cách máy nước nóng, bếp gas, lò sưởi hoặc bất kỳ thiết bị chạy bằng gas, dầu và than trong nhà thường xuyên.
- Cài đặt máy báo động mức độ khí CO trong nhà và tại nơi làm việc.
- Chỉ mua các thiết bị sử dụng gas (bếp gas, lò sưởi…) ở những công ty uy tín.
- Kiểm tra và làm sạch ống khói mỗi năm.
- Không bao giờ được sử dụng bếp gas hoặc bếp lò để sưởi ấm vì chúng có thể làm tích tụ khí CO trong nhà bạn.
- Không bao giờ đốt than trong nhà vì than khi đốt sẽ sản sinh ra khí CO.
- Không bao giờ sử dụng máy phát điện trong nhà, tầng hầm, và nhà để xe hoặc cách xa cửa sổ, cửa ra vào, lỗ thông gió ít hơn 6 mét.
- Sử dụng máy lọc không khí trong nhà hoặc trong ô tô.
> Xem thêm: Máy lọc không khí Sharp và công nghệ ức chế virus
> Xem thêm: Tác dụng của máy lọc không khí và những điều có thể bạn chưa biết?
Điều trị nhiễm độc khí CO như thế nào
Nếu nghi ngờ bị nhiễm CO đang xảy ra thì trước tiên phải di chuyển tất cả nạn nhân ra khỏi phòng ô nhiễm khí độc ngay tức khắc và đến chỗ thoáng khí để hít thở. Chú ý và mở tất cả các cửa chính và cửa sổ, tắt bếp gas, khóa bình gas hay tắt ngay các lò đang đốt nhiên liệu.
Nếu bị nhiễm nhẹ hay ngộ độc ít, chỉ cần vài phút hít thở không khí trong lành là khỏi ngay. Thực hiện hô hấp nhân tạo, hà hơi thổi ngạt,… Ở các trường hợp nặng, có thể cần phải sử dụng đến máy thông khí để đưa oxy vào cơ thể. Nếu nạn nhân thở yếu hoặc ngừng thở, bạn cần chuyển nạn nhân tới ngay những cơ sở y tế gần nhất hoặc gọi xe cấp cứu trong khi vẫn làm hô hấp nhân tạo.
Một phương pháp điều trị khác là liệu pháp oxy cao áp. Liệu pháp này sẽ giúp làm tăng lượng oxy hòa tan trong máu. Bác sĩ sẽ sử dụng liệu pháp oxy cao áp cho những người có mức carboxy-hemoglobin cao hơn 40%, những người đang hôn mê hoặc bất tỉnh, phụ nữ mang thai có mức CO cao hơn 15%.
Trên đây là một số thông tin cơ bản về khí CO và những nguy cơ tiềm ẩn từ loại khí độc này. Hy vọng bài viết trên sẽ giúp các bạn có thêm những kiến thức căn bản để phòng tránh hay bảo vệ mình và những người xung quanh khi bị nhiễm độc bởi khí CO.
>>> Xem thêm: