Khi dòng nước sông, nước biển không còn giữ được màu xanh như bình thường mà chuyển sang màu đỏ, hoặc có ít khi sẽ là màu cam, màu xanh… Đây là biểu hiện đặc trưng nhất của hiện tượng thủy triều đỏ. Những tác hại của hiện tượng này đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của con người, cũng như các loài động thực vật.
Hiện tượng thủy triều đỏ
Thủy triều đỏ, hay còn gọi là tảo nở hoa. Đây là hiện tượng quá nhiều tảo sinh sản với số lượng nhanh trong nước. Tảo ở cửa sông, biển, hoặc nước ngọt tích tụ thường khiến mặt nước đục hoặc chuyển màu, có thể tím, hồng, xanh hoặc đỏ.
Tùy vào từng loại tảo, thủy triều đỏ có thể sản sinh các độc tố tự nhiên, làm suy giảm oxy và gây ra các tác hại khác. Các nhà khoa học gọi đây là “hiện tượng tảo nở hoa độc hại” (HAB). Tác hại dễ thấy nhất của HAB là động vật biển hay các loài cá, giáp xác, thân mềm và các sinh vật khác chết hàng loạt.
Nguyên nhân dẫn đến thủy triều đỏ
Hiện tượng tảo nở hoa thường được biết đến là vấn đề về hàm lượng oxy trong nước bị giảm nhanh chóng. Hiện tượng này có thể xảy ra bất cứ lúc nào nếu chúng gặp phải một điều kiện thuận lợi như nhiệt độ tăng cao đột ngột. Hay sự trao đổi nước kém, điều kiện dinh dưỡng trong môi trường tăng đột biến.
Yếu tố khác như lượng bụi giàu sắt đến từ các vùng sa mạc rộng lớn. Ví dụ như sa mạc Sahara được cho là một trong những nguyên nhân gây ra thủy triều đỏ. Một số lần nó xảy ra ở Thái Bình Dương có liên quan đến biến đổi khí hậu quy mô lớn, như El Nino.
Thuật ngữ “Thủy triều đỏ” đang dần được loại bỏ trong giới nghiên cứu vì bởi vì thủy triều đỏ không nhất thiết phải có màu đỏ và trong rất nhiều trường hợp không hề có sự đổi màu nào xảy ra cả. Đặc biệt, chúng không liên quan đến chuyển động của thủy triều. Mà để chỉ cho nhiều dạng tảo nở hoa.
Ảnh hưởng nguy hiểm của thủy triều đỏ
Hiện tượng thủy triều đỏ xuất hiện, báo hiệu dấu hiệu bất thường. Chính vì vậy mà những tác hại của hiện tượng này gây ra đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của con người. Cũng như các loài động thực vật.
Con người
Thủy triều đỏ cũng có khả năng gây hại cho sức khỏe con người. Nếu ăn sinh vật bị nhiễm độc tố. Ví dụ như Karenia brevis – một loại tảo thường gặp ở vịnh Mexico. Khi nở hoa có thể gây dị ứng mắt và ảnh hưởng đường hô hấp của con người. Như ho, hắt hơi, chảy nước mắt. Những người bị bệnh hô hấp nặng hay kéo dài, như bệnh phổi mãn tính hoặc bệnh hen suyễn, có thể bị ảnh hưởng nặng.
Nguy hiểm hơn, nhiều thành phần độc tố trong thủy triều đỏ kết hợp với nhau thành hợp chất cao phân tử. Các hợp chất này đều có khả năng gây tê liệt hệ thần kinh rất mạnh.
Sinh vật biển
Tác hại của thủy triều đỏ tới sinh vật biển vô cùng nghiêm trọng. Tại các khu vực nuôi trồng thủy hải sản sẽ khiến cho tôm cá chết hàng loạt, phá vỡ hệ sinh thái. Bầu không khí xung quanh cũng khó thở hơn.
Bên cạnh đó, trường hợp tảo không độc nở hoa và chết đi. Thì quá trình phân hủy của chúng sẽ hút cạn khí oxy trong nước biển. Khiến cho các động vật sống ở biển sẽ chết hàng loạt.
Sự tích tụ lượng tảo biển quá lớn, trong việc hô hấp tạo thành màng nhầy trên mang cá. Làm ảnh hưởng tới quá trình hấp thụ khí oxi trong nước. Theo một nghiên cứu của các nhà khoa học đã phát hiện ra trên mang của những con cá chết do hiện tượng này gây ra. Có xuất hiện những dấu hiệu bị tổn thương.
Thủy triều đỏ khiến cá chết hàng loạt ở nhiều quốc gia trên thế giới. Điển hình như Mỹ, Mexico, Canada và Trung Quốc. Khoảng 36 tấn cá chết ở Hong Kong vào cuối năm ngoái được cho là do hiện tượng này. Năm 2013, hiện tường này tại bờ biển đảo Borneo đã làm hai người thiệt mạng sau khi họ ăn sinh vật biển bị nhiễm độc.
Trên thực tế, tảo biển là mắt xích rất quan trọng trong chuỗi thức ăn dưới đại dương hầu hết các đợt tảo biển nở hoa là có lợi. Bởi vì chúng sẽ cung cấp số lượng lớn thức ăn cho các loài động vật. Nhưng mặt khác, khi sự cân bằng của tự nhiên bị phá vỡ. Lượng tảo biển sinh sôi quá mạnh mẽ, sẽ gây ra những tác động tiêu cực tới hệ sinh thái.
Các biện pháp ngăn ngừa
Nguyên nhân chính gây ra hiện tượng thủy triều đỏ hay tảo nở hoa là vì ô nhiễm nguồn nước do lượng nước thải. Chủ yếu từ các khu dân cư, các trang trại nông nghiệp có chứa nhiều chất hữu cơ. Lượng nước thải ra sông, biển với hàm lượng lớn. Khi đó sẽ giúp cho tảo hấp thụ nhiều chất dinh dưỡng. Giúp chúng sinh sôi và phát triển mạnh mẽ, không theo lập trình tế bào. Do vậy, để hạn chế hiện tượng tảo nở hoa thì nên thực hiện một số biện pháp như:
- Lập ra các bản đồ để liệt kê các chi tiết có khả năng xảy ra hiện tượng thủy triều đỏ.
- Đưa ra những tác hại tảo nở hoa gây ra. Từ đó sẽ lập ra những phương án, kế hoạch để khắc phục hậu quả.
- Thắt chặt việc kiểm soát những nguồn chất thải, nhất là ở những vùng nuôi trồng thủy hải sản.
- Hạn chế việc tảo nở hoa bằng cách lắng tảo hay dùng hóa chất sinh học.
- Thực hiện công việc quản lý môi trường ven biển.
Những giải pháp khoa học nào cho Thủy triều đỏ?
Những tiến bộ công nghệ như hình ảnh vệ tinh đã cho phép các nhà khoa học theo dõi và giám sát tốt hơn sự nở hoa có hại của tảo. Theo dõi và giám sát tảo thủy triều đỏ giúp giảm tác hại của tảo bằng cách đưa ra các cảnh báo chống lại việc ăn động vật có vỏ bị nhiễm bệnh và chống lại việc bơi trong vùng nước bị nhiễm bệnh.
Ví dụ: Phòng thí nghiệm quan sát các đại dương ven biển của Sarasota Operations (SO COOL) đã phát triển các thiết bị có thể kiểm tra tảo thủy triều đỏ ở vùng nước ven biển. Cuối cùng, các nhà nghiên cứu đang cố gắng phát triển một loại thuốc giải độc cho thủy triều đỏ. Điều thú vị là trong khi phát triển các chất chống độc tố như vậy, các nhà nghiên cứu đã tìm ra một phương pháp điều trị bệnh xơ nang có khả năng xảy ra. (nguồn xem thêm)
Thủy triều đỏ ở Việt Nam xảy ra ở nhiều nơi. Và gây ra những tác hại vô cùng nghiêm trọng. Nhất là ở khu vực vùng biển Bình Thuận. Do vậy mà mỗi người cần có ý thức và trách nhiệm để chung tay góp phần ngăn chặn hiện tượng này xảy ra.
>>> Các bài viết liên quan: