Kiết lỵ là một trong những căn bệnh về đường ruột. Mặc dù rất dễ phòng tránh và điều trị nhưng vẫn sẽ gây nguy hiểm cho người bệnh đặc biệt là trẻ em. Nếu không chữa trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng ảnh hưởng xấu đến người bệnh. Dặc biệt là những người có hệ miễn dịch yếu. Như trẻ nhỏ, người già, những người đang mắc các bệnh nguy hiểm khác như ung thư,… Để biết thêm về căn bệnh có tên gọi “kiết lỵ” này, hãy tham khảo ngay những thông tin sau đây nhé.
Bệnh kiết lỵ là gì?
Kiết lỵ hay Lỵ là một loại bệnh đường tiêu hoá. Thường có dấu hiệu như tiêu chảy có máu và chất nhầy như mũi. Đồng thời, còn kèm theo một số dấu hiệu khác như sốt, đau bụng và cảm giác đi tiêu không hết. Bệnh phổ biến ở mọi độ tuổi, nhưng thường xảy ra nhiều ở trẻ nhỏ từ 2-4 tuổi. Và hầu hết là xuất hiện nhiều hơn vào mùa hè.
Bệnh thường được gây ra do nhiễm trùng ruột già. Bởi các vi khuẩn, động vật nguyên sinh, ký sinh trùng, virus,… Hay một số chất kích thích hóa học. Hầu hết nhiễm trùng ở dạng mang mầm biểu hiện bệnh không triệu chứng, nhiều biểu hiện ở dạng tiêu chảy nhẹ kéo dài hoặc trầm trọng hơn là lỵ tối cấp.
Nguyên nhân gây bệnh
Hai nguyên nhân thường gặp nhất của lỵ là nhiễm trùng với nhóm enterobacteria shigella và nhiễm trùng do amip Entamoeba histolytica. Cụ thể:
- Nhiễm trùng với nhóm enterobacteria shigella. Thường được gọi là lỵ trực trùng. (theo hình thức trực khuẩn).
- Nhiễm trùng do amip Entamoeba histolytica. Hay gọi ngắn gọn là lỵ amip. Theo đó, lỵ amip còn được chia theo sự tiến triển gồm 2 cấp: kiết lỵ cấp tính và mạn tính.
Những vi khuẩn trên có thể truyền qua tiếp xúc trực tiếp với các vi khuẩn có trong phân. Cũng có thể lây nhiễm qua các thực phẩm bị ô nhiễm. Hoặc nước uống hoặc bơi lội trong nước bị ô nhiễm.
Chính vì thế, kiết lỵ thường xuất hiện ở các trung tâm chăm sóc, nhà dưỡng lão, trại tị nạn. Hoặc những nơi mà có điều kiện sống quá chật chội và vệ sinh kém.
> Xem thêm: Tác hại của ô nhiễm nguồn nước đến sức khỏe con người
Triệu trứng và dấu hiệu của bệnh kiết lỵ
Bệnh có những dấu hiệu cũng như các triệu chứng thường gặp. Như: sốt cao, rối loạn tiêu hóa như đau bụng, buồn nôn, nôn, đi ngoài nhiều lần,… Sau đó, phân có máu sẽ xuất hiện sau 3 ngày lỵ trực khuẩn xâm nhập vào cơ thể.
Cụ thể, trong giai đoạn đầu phân thải ra sẽ theo khuôn nhưng một thời gian ngắn sẽ lỏng kèm theo đó có chất nhầy và có máu. Số lần đi ngoài sau 3 ngày đầu phát bệnh sẽ gia tăng do phân cứ tự chảy ra ở hậu môn. Đồng thời thể trạng sẽ suy yếu dần do nhiễm độc tố nặng. Bởi xảy ra tình trạng mất nước và chất điện giải. Do đó, rất dễ gây ra tử vong ở trẻ em và người già yếu nếu không được cứu chữa kịp thời.
Ngoài ra, khi bị lỵ amip cấp tính mà không điều trị dứt điểm bệnh sẽ chuyển thành mạn tính. Sau đó lỵ amip sẽ chui vào trong niêm mạc ruột tạo thành các kén amip. Gây đau bụng, đi ngoài ra máu tươi,… Hậu quả là gây nên viêm đại tràng mạn tính làm cho người bệnh rất khó chịu. Và dễ bị suy kiệt do rối loạn tiêu hóa kéo dài.
Cách chữa trị và phòng tránh bệnh kiết lỵ
Chữa trị bệnh kiết lỵ như thế nào?
Khi nhiễm khuẩn kiết lỵ, bệnh nhân cần nên thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt hằng ngày. Để đối phó với bệnh. Một số phương pháp bác sĩ khuyên:
- Bù nước và điện giải cho cơ thể. Do tình trạng mất nước trầm trọng của việc đi ngoài quá nhiều lần, sẽ gây nên kiệt sức. Có thể dùng dung dịch Oresol để bổ sung lượng nước và điện giải trong cả 2 trường hợp bị ly trực khuẩn hoặc ly amip.
> Xem thêm: [Đọc ngay] Những báo động khi cơ thể bạn thiếu nước
- Sinh hoạt: Bệnh nhân không nên chuẩn bị thức ăn hoặc rót nước cho người khác. Để tránh tình trạng lây nhiễm.
- Đối với bệnh nhân bị Lỵ Shigella nặng nên được điều trị bằng kháng sinh. Tuy nhiên vi khuẩn gây bệnh thường kháng thuốc. Nên báo cho bác sĩ nếu như bệnh tình không thuyên giảm sau vài ngày.
- Lỵ amibe thường được điều trị bằng kháng sinh diệt ký sinh trùng. Trong một vài trường hợp, thuốc bổ sung sau điều trị có thể cần để chắc chắn tất cả ký sinh trùng đã bị diệt. Trong một số ca nặng, có thể cần truyền dịch để bù dịch và đề phòng mất nước.
Biến chứng
Trong một số trường hợp, kiết lỵ có thể dẫn đến nhiều biến chứng nếu không được cứu chữa kịp thời và đúng cách:
- Viêm khớp hậu nhiễm: Tuy chỉ gặp vào khoảng 2%. Thế nhưng nó có thể phát triển triệu chứng viêm khớp, kích ứng mắt và tiểu gắt buốt. Sau đó kéo dài hàng tháng hoặc nhiều năm.
- Nhiễm trùng huyết: Đây là biến chứng gặp ở những người có hệ miễn dịch suy yếu. Như người đã bị HIV hoặc ung thư,…
- Động kinh: Thỉnh thoảng xảy ra ở trẻ em. Chúng gây ra các cơn co giật toàn thể. Tuy nhiên biến chứng này có thể hồi phục và không cần đến điều trị.
- Hội chứng tán huyết và tăng ure huyết (HUS). Đây là hội trứng khi vi khuẩn Shigella thông qua sự sản xuất độc tố. Gây ra phá hủy hồng cầu của bệnh nhân.
Phòng ngừa bệnh kiết lỵ
Để phòng tránh bệnh lỵ lây lan thì ta có thể cải thiện tình trạng vệ sinh. Chẳng hạn:
- Rửa tay thường xuyên, trước và sau khi ăn xong hoặc sau khi đụng vào động vật, có thể sử dụng nước rửa tay khô để tiện lợi mang theo bên mình.
- Cẩn thận khi thay tã lót cho em bé bị bệnh. Như đã đề cập ở trên đây là căn bệnh nguy hiểm dễ lây lan. Do đó, người thân cũng nên cẩn thận trong việc tiếp xúc với người bệnh. Nên đeo bao tay và rửa tay sạch sẽ khi thay tã.
- Không nuốt phải nước khi đang bơi. Vì trong hồ bơi chứa nhiều loại vi khuẩn nguy hiểm và có thể gặp phải người bị kiết lỵ trong hồ bơi . Do đó, có thể sẽ lây lan bệnh kiết lị.
- Ngoài ra, cũng cần phòng tránh bệnh trong việc ăn uống khi đi đến những khu vực có người bị bệnh
- Thức phẩm: Tránh những món đồ ăn không hợp vệ sinh thực phẩm. Không được qua kiểm định an toàn thực phẩm. Như: đồ ăn thức uống hàng rong. Thậm chí là trái cây, rau củ mà không phải bạn tự gọt.
- Sữa và các chế phẩm từ sữa. Những thực phẩm từ sữa chưa được tiệt trùng cũng có thể khiến bạn bị nhiễm bệnh.
Bệnh kiết lỵ ở trẻ nhỏ
Trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch kém. Chính vì thế khi bị nhiễm bất kì một loại bệnh nào cũng rất nguy hiểm. Do đó, bố mẹ và những người thân xung quanh nên để ý và quan sát từng biểu hiện của bé. Để có thể kịp thời chữa trị khi bệnh còn nhẹ.
Khi trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị bệnh lỵ trực khuẩn, nhiệt độ cơ thể dần tăng lên. Cơ thể và tinh thần sẽ trở nên ủ rũ, buồn ngủ và khó chịu. Thậm chí co giật, trẻ có thể khóc quấy vì đau bụng trước khi đi đại tiện. Các triệu chứng của bệnh lỵ thường không điển hình, biểu hiện rối loạn chức năng đường ruột. Khi nhìn phân có thể thấy trẻ bị khó tiêu. Mỗi lần đại tiện thì dùng lực hoặc mặt căng đỏ cho thấy trẻ bị buốt mót.
Nguyên nhân trẻ nhỏ bị kiết lỵ
Trong những năm gần đây, sô lượng trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị nhiễm khuẩn kiết lỵ đã có sự gia tăng rõ diệt. Nguyên nhân hầu hết là do chế độ ăn của trẻ sơ sinh. Bởi thức ăn của trẻ nhỏ đã trở nên đa dạng, chủng loại thực phẩm quá nhiều. Hoặc cũng có thể do tăng cường thực đơn ăn dặm quá sớm cho trẻ.
Ví dụ: Đối với trẻ sơ sinh ngay sau khi đủ tháng, cha mẹ đã bắt đầu cho trẻ ăn nước dưa hấu, táo nghiền,… Một số cha mẹ cho trẻ ăn cá, tôm và thịt quá sớm. Những thực phẩm này dễ bị nhiễm khuẩn trong quá trình bảo quản và cho ăn. Do đó, làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.
Triệu chứng trẻ bị bệnh kiết lỵ
Khuẩn lỵ ở trẻ dễ bị nhầm lẫn với tiêu chảy thông thường. Tuổi càng nhỏ, các triệu chứng lâm sàng của trẻ càng ít điển hình. Lúc đầu, chủ yếu là phân lỏng, thường kèm theo nôn mửa. Sau đó, số lần đại tiện tăng lên, nhưng lượng phân giảm, phân dính và có chất nhầy. Trẻ bị tái phát bệnh còn xuất hiện hiện tượng lòi dom. Nếu không làm xét nghiệm phân thì rất dễ bỏ sót hoặc chẩn đoán sai. Vì vậy, tốt hơn là cha mẹ nên để lại một ít phân của trẻ và trong vòng 2 tiếng mang đến bệnh viện để kiểm tra.
Ngoài ra, khi trẻ bị nhiễm khuẩn kiết lỵ cũng nguy hiểm hơn. Dễ xuất hiện triệu chứng mất nước, rối loạn điện giải và các triệu chứng ngộ độc. Thành ruột trẻ em mỏng hơn người lớn, nhưng chúng rất nhiều mạch máu. Một khi bị nhiễm trùng đường ruột, có nhiều khả năng gây mất nước và hấp thụ độc tố. Gây sốt cao, co giật, rối loạn tinh thần, thậm chí có thể đe dọa đến tính mạng. Do đó, khuẩn lỵ ở trẻ nhỏ cần được điều trị sớm và không được xem nhẹ.
Điều trị khi trẻ bị kiết lỵ như thế nào?
- Cách ly trẻ và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Không khí trong phòng bệnh phải trong lành. Quần áo của bệnh nhi phải được giặt ngay lập tức.
- Nằm nghỉ ngơi trên giường, làm theo lời khuyên của bác sĩ. Kiên trì uống thuốc, điều trị triệt để, sau khi các triệu chứng biến mất. Đặc biệt, không nên tự ý ngưng thuốc mà không có hướng dẫn của bác sĩ. Nếu không rất dễ tái phát hoặc biến thành bệnh lỵ mãn tính.
- Khi trẻ bị sốt cao, hãy dùng thuốc hạ sốt dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Khi sốt vượt quá 39.5℃, cần làm mát cơ thể.
- Cho trẻ uống nhiều nước. Tốt nhất là uống một ít nước đường muối, ăn thức ăn dễ tiêu hoá.
- Cần theo dõi chặt chẽ những thay đổi trong tình trạng của trẻ. Nếu trẻ bị bất tỉnh, sắc mặt xanh xao và lạnh ở tay chân, có thể chuyển biến thành bệnh lỵ độc tính. Lúc này cần lập tức tìm bác sĩ để điều trị.
Cách phòng ngừa
Kiết lỵ là một bệnh đường ruột phổ biến, do ăn thực phẩm hoặc đồ uống bị nhiễm trực khuẩn lỵ mà gây bệnh. Do đó, để ngăn ngừa sự xuất hiện của các bệnh do khuẩn lỵ cần phải chú ý vệ sinh ăn uống. Đặc biệt là thực phẩm cho trẻ cần hết sức lưu ý:
- Thực phẩm nấu cho trẻ phải tươi.
- Không ăn đồ ăn biến chất, có mùi, thức ăn để qua đêm.
- Thực phẩm nấu chín và sống trong tủ lạnh không để quá lâu.
- Thực phẩm nấu chín cần được hâm nóng lại.
- Thực phẩm ăn sống như trái cây nên được rửa sạch. Tốt nhất là rửa bằng nước đun sôi để nguội.
Ngoài ra, sử dụng một nguồn nước an toàn cũng là một cách phòng ngừa kiết lỵ. Theo đó, bạn có thể sử dụng các hệ thống máy lọc nước để có thể loại bỏ các vi khuẩn có trong nguồn nước. Đảm bảo nguồn nước an toàn, trong sạch cho trẻ nhỏ.
>> Xem thêm:
- Những bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ do nguồn nước ô nhiễm gây ra!
- Dị ứng nước là bệnh gì? Nguyên nhân và cách phòng tránh
- Nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước có thể bạn chưa biết?
- Bệnh tả là gì? Nguyên nhân và cách phòng tránh bệnh tả
